Een mausoleum?
Dit voorjaar kwam In wind en vuur uit, de verzameling van alle liederen van Willem Barnard, aangevuld met twee kloeke bundels toelichtingen. Een reuzenproject waaraan elders in dit nummer aandacht wordt besteed. Ik leerde zijn liederen begin jaren ’70 kennen tijdens een cursus van de ‘Commissie voor de Kerkmuziek van de Hervormde Kerk’. Opwindende tijden! Het Liedboek voor de Kerken was in de maak en we zongen de liederen van Barnard van stencil. Ik werd meegetrokken in de zich snel voltrekkende ontwikkelingen van de liturgische en kerkmuzikale beweging, en schreef voor mijn eindexamen Nederlands een scriptie over de dichters die betrokken waren bij het Liedboek voor de Kerken. Dat kun je je tegenwoordig absoluut niet meer voorstellen: een middelbare scholier van achttien jaar die een werkstuk over kerkliederen schrijft. Wat dat betreft ben ik altijd een rare geweest – en nog, want hoe druk maakt de gemiddelde Nederlander zich nu over het kerklied?
Een column van Erik Heijerman.
Missionaire muziek - realiteit of idee-fixe?
In het maartnummer van deze jaargang heeft Martin Hoondert een beschouwing gewijd aan de gezangen die klonken tijdens de eucharistieviering als onderdeel van de conferentie ‘De missionaire parochie’ in maart 2022 in het bisdom Breda. 1 In het bruine kader op pagina 9 van dit artikel wordt de stelling geponeerd dat ‘missionaire muziek’ van goede kwaliteit moet zijn. Het repertoire waaraan Hoondert in zijn artikel refereert, wordt in dit artikel nader onder de loep genomen. Heeft deze muziek voldoende kwaliteit?
Een artikel van Richard Bot.
Gregoriaans binnen en buiten liturgisch verband
Het achtste Nederlands Gregoriaans Festival
Het gregoriaans lijkt de laatste decennia aan een bescheiden comeback bezig, maar dan buiten het verband van de katholieke liturgie. Het is als muziekvorm ontdekt door mensen die niet van huis uit vertrouwd zijn met de viering van de kerkelijke eredienst. De Stichting Amici Cantus Gregoriani speelt daar al een aantal jaren op in, vanaf 2006 om precies te zijn, door een (inmiddels meerdaags) Gregoriaans Festival te organiseren.
Een verslag van Peter Nissen.
Honderdste geboortejaar - Jacques Berthier (1923-1994)
Sleutelfiguur in het repertoire van Taizé
Wie kent niet Laudate Dominum, Ubi caritas en andere karakteristieke Taizégezangen? Maar kent u ook de naam van de componist? De kans is tamelijk groot dat ze geschreven zijn door Jacques Berthier, van wie dit jaar zijn honderdste geboortejaar wordt gevierd. Zijn gezangen worden intussen over de hele wereld gezongen. In het oeuvre van Taizé vormen de gezangen van Berthier een substantieel deel, ongeveer 43%. In de meest recente uitgave van Taizé zijn 70 van de 162 gezangen van de hand van Berthier. Zij vormen echter maar een fractie van het enorme compositorische oeuvre van Berthier dat meer dan 1500 werken omvat!
Een artikel van Richard Bot.
Het volk dat wandelt in het duister - Een lied met een verrassende afwisseling
Nu de dagen al weer korter worden, kijken we vooruit naar de komende advents- en kersttijd. Naast het vele bekende repertoire dat we dan in de liturgie zingen, is het goed om ook af en toe een wat minder vertrouwd lied te kiezen, zodat we niet gedachteloos steeds dezelfde teksten herhalen. Het volk dat wandelt in het duister (GvL 459) zal bij de meeste katholieke kerkgangers niet of nauwelijks bekend zijn, terwijl het zowel qua tekst als qua muziek een heel rijk lied is, waarin nog meer afwisseling mogelijk is dan we dachten.
Een liedbespreking door Bert Stolwijk.
Beeld van Den Bosch - 3
Welke liturgische muziek klinkt er in de kerken van Den Bosch?
Het is zestig jaar geleden dat tijdens het Tweede Vaticaans Concilie de Constitutie over de heilige liturgie is vastgesteld. Nog eens zestig jaar eerder heeft Paus Pius X het Motu Proprio Tra le sollicitudine openbaar gemaakt. De twintigste eeuw zinderde op die momenten van het enthousiasme en de vernieuwingsdrang. Wat is in Nederland het resultaat van deze liturgische en kerkmuzikale revolutie geweest? Wat is het gevolg van het toenemend priestertekort, van het toenemend tekort aan professionele kerkmusici en van de gigantische vergrijzing in parochies? Wat is eigenlijk de stand van de actuele kerkmuzikale praktijk in Nederland?
Een reportage van Sanne Nieuwenhuijsen en Anthony Zielhorst.
Jacques Nicolas Lemmens en het gregoriaans
Van de componist Jacques Nicolas Lemmens wordt in 2023 zijn tweehonderdste geboortejaar herdacht. Hij werd op 3 januari 1823 geboren en overleed, 58 jaar oud, op 30 januari 1881. Kort na zijn overlijden publiceerde The Musical Times op 1 maart 1881 een beknopte ‘obituary’ over Lemmens. De auteur hield het beknopt, want “his career amongst us is too well-known for recapitulation. Enough that, not long before his death, he returned to his native land, which, though almost naturalised in England, he had never ceased to love. M. Lemmens’s contributions to the repertory of the organ and of the church are numerous.”
Een artikel van Pieter Mannaerts.
B.A.G.-orgel H. Willibrordkerk Oegstgeest
De Willibrordkerk heeft in haar bestaan maar liefst drie orgels gehad vóór de komst van het huidige. Het architectenduo Jos Cuypers en Jan Stuyt ontwierp het godshuis. De kerk werd voltooid in 1901. Tot 2021 heeft de Willibrordkerk meerdere orgels gehad, opgesteld in de apsis. Het laatste orgel moest wijken omdat er weer een hoofdaltaar in de apsis werd geplaatst. Voor de orgelloze kerk werd in 2022 een alternatief instrument gevonden: het B.A.G.-orgel van de voormalige gereformeerde kerk in Hillegom. Dit orgel is in de Willibrordkerk geplaatst door Adema's Orgelbouw (Hillegom). Op zondag 3 september 2023 werd het orgel tijdens de eucharistieviering gezegend. Aansluitend aan de viering presenteerde de parochie het instrument aan het publiek met een feestelijke bespeling.
Een artikel van Cees van der Poel