Benieuwd naar wat je kunt zingen bij initiatie-sacramenten? Naar leven en werken van de 100 jaar geleden gestorven Alphons Diepenbrock? Of naar de activiteiten van componist en dirigent Arjan van Baest? Lees het septembernummer 2021 van het Gregoriusblad, dat binnenkort verschijnt. Hieronder een samenvatting van de onderwerpen in deze editie – als altijd voorzien van beeld en geluid.
Rooms improviseren
In zijn column vraagt Erik Heijerman zich af of dat bestaat, 'rooms improviseren', en zo ja, waar hem dat in zit. Wat is het verschil tussen de protestante Cor Kee of Jos van der Kooij en de katholieke Hendrik Andriessen? Lees het in deze september-editie van het Gregoriusblad.
Opnieuw geboren en getogen –
zingen bij initiatie-sacramenten
door Bert Stolwijk
Alle grote wereldgodsdiensten kennen één of meer momenten van intitiatie. 'Scharniermomenten' in het leven van een gelovige mens – aan het begin van dat leven en als markering van een nieuwe levensfase. In de RK kerk zijn dat doop (van kinderen én volwassenen), 1e communie (eucharistie) en het vormsel. Goede en passende muziek is bij deze rituelen van wezenlijk belang. Kerkmusicus Bert Stolwijk overziet onder meer de mogelijkheden in bestaande liturgische uitgaven en signaleert waar die in gebreke blijven.
Beluister hier
Jouw leven staat aan het begin - tekst Hanna Lam - muziek Wim ter Burg
(Paulus Kinderkoor Utrecht o.l.v. Noortje Cras - Bertho Drenth, piano)
en binnenkort meer voorbeelden.
Stemvorming bij koren (2)
door Michel Poels
Michel Poels is zangdocent en leidt verschillende koren in de randstad. In dit tweede artikel gaat hij dieper in op de warming up, stemregisters en ademgebruik.
Hij verduidelijkt dat met enige instructievideo's, bereikbaar via QR-codes. Ook hier kunt u die bekijken:
'Huijbers zei: “Je hebt verdomd goed door waar het om gaat” '
Interview met Arjan van Baest
Arjan van Baest (1969), dirigent en veelzijdig componist, werkte als begeleider een paar maal samen met Bernard Huijbers en kreeg dit mooie compliment van hem. Sinds 2016 is Arjan nu zelf dirigent in de Amsterdamse Dominicuskerk, waar Huijbers begin jaren 60 de basis legde voor de volkstaalliturgie. Kees van Mechelen sprak met Arjan van Baest, die naast de 'Dominicus' diverse muzikale potjes op het vuur heeft staan – onder meer via de Stichting Muziek Nu, waarin hij en Evert van Merode eigen muziek en opnamen daarvan uitbrengen.
(foto: Michelle Peeters - Deuxbleu fotografie)
Beluister hier composities van Arjan van Baest:
Heat Wave (piano quatre-mains, gespeeld door Duo Sfogato; uit het project 'Piano Works')
Lachrymae II (pianotrio, gespeeld door Trio Landini; uit het project 'Dromen op muziek')
De Profundis (koor a cappella, gezongen door Projectkoor Muziek Nu olv de componist; uit het project 'Pro Luce')
Prex uit Vitae Catharina - door Ruud Huijbregts gespeeld op het Don Bosco-orgel van de Sint Catharinakerk te Eindhoven en tevens 'da lontano' door hem gezongen. Vitae Catharina is een project van de Stichting Muziek Nu i.s.m. met de Stichting Muziek in de Cathrien, dat op 23 oktober gepresenteerd wordt in de Sint Catharinakerk te Eindhoven. In het kader van het 10-jarig jubileum van Ruud Huijbregts als stadsorganist hebben Arjan van Baest, Evert van Merode, Maurick Reuser en Mark Hendriks ieder tien minuten muziek gecomponeerd. De composities verschijnen op cd en worden tijdens het concert uitgevoerd door Ruud Huijbregts en zangeres Rianne Wilbers. Met het beluisteren van onderstaande player beleeft u een kleine voorpremière!
Alle deze composities zijn gemaakt in opdracht van Stichting Muziek Nu. Zie website voor meer informatie bij de werken.
Het lijflied van Arjan van Baest
'Wat is jouw/uw lijflied?' is de vraag aan iedere gast in ons interview. Arjan van Baest heeft geen lijflied in de zin van een lied met strofen, of strofen met een refrein. Er zijn veel meer vormen van zingen mogelijk in de liturgie – afhankelijk van het moment in een viering: acclamaties, de beurtzang of een litanie. Het gaat om rituele muziek die 'werkt' op dát bepaalde moment in een viering. De Grote litanie van Huub Oosterhuis en Bernard Huijbers, in de jaren 60-70 door hen geschreven werd voor het moment dat in de paasnacht het licht wordt binnengebracht en doorgegeven, is voor Van Baest zo'n 'werkend' moment dat hij koestert. En in die zin een lijflied voor hem.
Beluister hier de Grote litanie, door o.a. het Fons- en Igkoor o.l.v. Bernard Huijbers en organist Thom Jansen.
Besprekingen
Hierin onder meer een bespreking door Rens Tienstra van Symphoniae - Gesänge der Hildegard von Bingen - Stefan Klöckner, Dominik Schneider, Ursula Wilhelm: Praxisbuch. (Münsterschwarzach - Vier-Türme-Verlag, 2020. ISBN: 978-3-89680-746-5). Een redelijk kostbare uitgave, maar volgens Tienstra absoluut een aanrader voor musicoloog en musicus, waarin Hildegards indrukwekkende oeuvre op heldere en uitnodigende wijze is ontsloten. Bijzonderheid is onder meer dat de gezangen zijn genoteerd op een 5-lijnige notenbalk met vioolsleutel.
Beluister hier van Hildegard von Bingen
Responsorium de martyribus Vos flores rosarum
Mystieke klank, metafysisch timbre
Alphons Diepenbrock (1862 – 1921)
door Anthony Zielhorst
Op een druilerige maandagochtend in oktober 1916 is het een drukte van belang in de Utrechtse Lange Nieuwstraat. Lange rijen staan voor de St. Catharinakathedraal. De Nederlandse Sint-Gregoriusvereniging houdt haar jaarvergadering. Zo´n evenement wordt vanzelfsprekend geopend met een feestelijke hoogmis. Dit jaar is die plechtigheid heel speciaal, omdat het meesterwerk van de belangrijkste componist des vaderlands, na lang kerkpolitiek geharrewar, eindelijk in première gaat: de Missa in Die Festo van Alphons Diepenbrock. De muziek raakte velen, ondanks de niet-volmaakte uitvoering. Anthony Zielhorst beschrijft hoe dit monumentale werk tot stand kwam en hoe hij nu zelf, honderd jaar na de dood van Diepenbrock, deze muziek ervaart en waardeert.
Beluister hier de uitvoering van de Missa door een
projectkoor in de Sint Jan Den Bosch 1996 en volg de partituur
Liedbespreking: “Vernieuw Gij mij, o eeuwig Licht”
door Richard Bot
Gezangen voor Liturgie nr 538 zal in veel parochies tot het basisrepertoire behoren.
Vernieuw Gij mij, o eeuwig Licht!
God, laat mij voor uw aangezicht,
geheel van U vervuld en rein,
naar lijf en ziel herboren zijn.
(tekst: Ad den Besten/mel: Nürnberg 1676)
Zowel tekst als muziek hebben een interessante geschiedenis, zo kunt u lezen in de september-editie van GB.
Beluister hier het lied.
Het orgel op Jan van Eycks “De aanbidding van het Lam Gods”
door Richard Bot
Een van de meest beroemde schilderijen in kerken is ongetwijfeld “De aanbidding van het Lam Gods” in de St. Baafskathedraal in Gent (B). Op één van de twaalf panelen staat een orgel(positief) dat in 2017 werd gereconstrueerd door Ingrid Noack-Kirschner en Winold van der Putten en is te beluisteren in het nationaal orgelmuseum te Elburg. Waarom is het zo bijzonder dat op dit 15e-eeuwse schilderij een orgel te zien is en wat was dat voor een orgel? Lees het in de september-editie van het Gregoriusblad!
Muziekbijlage septembernummer 2021
De tweede muziekbijlage van deze GB-jaargang omvat een breed palet aan muziek voor Allerheiligen, de Paastijd en de zondagen door het jaar, in diverse moeilijkheidsgraden. U vindt onder meer:
– Een motet en een orgelbewerking van Laurens de Man op het lied Voor alle heiligen in de heerlijkheid (Gvl 539);
– Motet Ik ben de weg (Johannes 14; 6) – Wouter van Belle voegde hiermee weer een nieuwe compositie toe aan zijn serie “Ik ben”-motetten;
– Psalm 19, Heer, uw woorden zijn woorden van eeuwig leven – zowel in een zetting voor jongeren- /middenkoor als voor kinderkoor en piano gecomponeerd door Anna van Nieukerken;
– Psalm 27, De Heer is mijn licht en mijn leidsman – voor driestemmig gemengd koor en orgel geschreven door Martyn Smits;
– de acclamatie Te rogamus audi nos van Jan Valkestijn (overl. 2017), postuum op zijn eigen verzoek gepubliceerd;
– Voor de gehele paastijd een Alleluiamotet van de Engelse componist William Boyce (1711-1779), dat in zowel drie- als vierstemmige bezetting gezongen kan worden.
Voor informatie, abonnementen én losse nummers van het Gregoriusblad en Muziekbijlagen:
NSGV abonnementen
Koningin Emmaplein 3
3016 AA Rotterdam
T (101) 281 51 71