Het decembernummer 2021 van het Gregoriusblad verschijnt binnenkort. Wij geven u graag een overzicht van onderwerpen, artikelen, besprekingen in al weer laatste editie van jaargang 145!
Muziek, liturgie en het numineuze
Bij de voorbereiding van een afgelopen zomer gehouden lezing over 'muziek en transcendentie' verdiepte GB-redacteur Erik Heijerman zich in het boek Das Heilige van Rudolf Otto. De ondertitel: 'over het irrationele in de idee van het goddelijke en de verhouding ervan tot het rationele'. In alle godsdiensten komt de ervaring van 'iets heiligs' voor. De irrationele kant van die ervaring, niet te vangen in begrippen, noemt Otto het numineuze. In zijn column constateert Heijerman dat het numineuze bij hem vaak in muziek naar voren komt. Hoe en wanneer? En wat betekent dat voor een (kerk)musicus? Lees het in de december-editie van het GB!
Zingen buiten de kerk
door Martin Hoondert
In deze jaargang zijn de hoofdartikelen gewijd aan de liturgische zang in verschillende context: op zondag, bij een uitvaart, bij initiatie-sacramenten (doop, 1e communie, vormsel). In het laatste artikel belicht Martin Hoondert het gebruik en de functie van liturgische muziek buiten het kerkgebouw. Wat kan een liturgiekoor (als het kan en mag zingen...) bijdragen aan het culturele en maatschappelijke leven van een dorp, wijk of stad?
In de concertpraktijk staat religieuze muziek bijvoorbeeld veelvuldig op het programma, zoals Bach-cantates bij allerlei gelegenheden, of een Requiem op Allerzielen.
Concrete ervaringen uit de praktijk, van onder meer Sophia Brink (foto) – dirigent van het door haar opgerichte kamerkoor Muzimare (Grave), illustreren het artikel.
Lees er veel meer over in het GB-decembernummer en beluister hier (klik op de titel):
H. Schütz – Musikalische Exequiën
A. Pärt – De profundis
Stemvorming bij koren
door Michel Poels
Het derde artikel in een serie, waarin zanger, docent en dirigent Poels vele nuttige aanwijzingen geeft aan amateurzangers en koordirigenten om hun prestaties op hoger niveau te brengen. In dit artikel benadrukt hij onder meer het belang van indeling in de juiste stemgroep. Zowel voor de luisteraars als de zanger(es) is het aangenaam als hij of zij in een ligging zingt die comfortabel voelt. Zo kan een sopraan gelukkiger worden bij de alten, of een tenor zich beter thuisvoelen bij de bassen. Kennis van stemovergangen is voor een dirigent onmisbaar.
'Kerkmuziek? Het is mijn grote passie!'
interview met Petra Veenswijk
Al bijna 35 jaar bespeelt Petra Veenswijk het monumentale Maarschalkerweerdorgel in de Maria van Jessekerk te Delft. Zeven jaar na haar aantreden als organiste in 1987 – ze studeerde nog aan het conservatorium – ging ze ook de drie koren leiden. Ze concerteert met een zeer breed repertoire in binnen- en buitenland, verwierf onderscheidingen, maar evenzeer gaat een goede verzorging van de liturgie haar ter harte. Kees van Mechelen sprak met haar.
Beluister Petra Veenswijk op het Delftse Maarschalkerweerd (1893)
(van haar CD Signature d’Excellence III – ANGES1893103) in:
César Franck (1822- 1890) - Prélude, Fugue et Variation, opus 18
Charles M. Widor (1844- 1937) – uit Symphonie I; (deel 3) Intermezzo
Henri Edouard Dallier (1849- 1934) uit Cinq Invocations:
O Clemens!, O pia! (deel 2), Pulchra ut Luna (deel 4), Electra ut sol(deel 5)
Het lijflied van Petra Veenswijk
Wat is jouw lijflied? We stellen die vraag aan wie te gast is in het interview.
Petra Veenswijk koos voor het lied op tekst van Jan Wit en muziek van Wim ter Burg
(Gezangen voor Liturgie 431):
Door de wereld gaat een woord
en het drijft de mensen voort
“Breek uw tent op, ga op reis
naar het land dat ik u wijs”.
Here god, wij zijn vervreemden
door te luisteren naar uw stem.
Breng ons saam met uw ontheemden
naar het nieuw Jeruzalem.
Verschillende regels uit het lied raken haar, omdat ze zeer actueel zijn. Zoals:
(..) Menigeen ging zelf op pad daar hij thuis geen vrede had
(..) Door de wereld klinkt een lied tegen angsten en verdriet,
tegen onrecht, tegen dwang.
Beluister hier het lied:
(Van CD Door de wereld gaat een lied – dl 19
Kathedrale koor Brugge o.l.v. Ignace Thevelein – Jos Bielen, orgel)
Het Atterton-orgel in de St. Franciscuskerk te Wolvega
door Ton van Eck
Niet alleen mensen, ook menig orgel gaat ook op reis....
Op 23 februari 2020 werd in de St.-Franciscuskerk te Wolvega het Atterton-orgel, afkomstig uit de voormalige gereformeerde kerk te Kolhorn (provincie Groningen), feestelijk in gebruik genomen. Het orgel werd in 1895/96 door Thomas Attertton gebouwd voor de West Street Baptist Church in het Dunstable, bij Luton (VK). In 1982 kwam het orgel in bezit van de Renkumse orgelhandelaar Boersma, waar orgelliefhebber Olthof het kocht voor genoemde kerk in zijn woonplaats Kolhorn. In 2019 kon het in goede staat verkerende instrument zonder veel kosten in de Franciscuskerk geplaatst worden. Het orgel biedt de mogelijkheid voor genuanceerde begeleiding van solisten, koor en samenzang, concludeert Ton van Eck.
Michael Praetorius (1571-1621)
door Jaap Jan Steensma
Veel koren en dirigenten die voor de Kerstviering hun muziekkast doorkijken zullen daarbij ongetwijfeld muziek van Michael Praetorius door hun handen laten gaan, en bijvoorbeeld Es ist ein Ros entsprungen of In dulci jubilo op het repertoire hebben. In 2021 is het 400 jaar geleden dat Michael Praetorius stierf. Organist, musicoloog en orgeladviseur Jaap Jan Steensma beschrijft de grote waarde van deze musicus, door zijn vele composities en zijn driedelige muziektheoretische werk Syntagma Musicum. Het geplande vierde deel heeft hij niet kunnen voltooien en is nooit verschenen. Hetzelfde geldt voor sommige geplande composities.
Beluister van Praetorius:
Magnificat (link is beëindigd)
Hester Westra verzamelde voor u nog meer Luistertips rond Michael Praetorius
De Geest des Heren is op hem
Liedbespreking door Bert Stolwijk
De derde zondag door het jaar (in 2022 valt die op 23 januari) is in 2019 door Paus Franciscus uitgeroepen tot de ‘Zondag van het Woord van God’. Toepasselijk is het dan om Hem te bezingen die zelf het Woord en de Stem van God is, zegt Bert Stolwijk.
De Geest des Heren is op hem
die tot verkondigen verkoren,
ons aanspreekt zodat wij het horen
als hoorden wij Gods eigen stem.
Wat is het dat hij aan ons meldt?
De blijde boodschap voor de armen:
het overweldigend erbarmen
dat ons gebroken hart herstelt. (…)
(Liedboek Zingen en bidden in huis en kerk nr 530
tekst: J.W. Schulte Nordholt – bij Lucas 4, 14-21
muziek: Paul Schollaert)
Beluister hier het lied.