Het decembernummer 2020 van het Gregoriusblad gaat verschijnen.
Hieronder een overzicht van de onderwerpen, artikelen en besprekingen, voorzien van beeld en geluid. En natuurlijk raakt u pas echt goed geïnformeerd als u deze editie aanschaft, of nog beter: een abonnement neemt op het GB!
Van deze tijd?
In het recente GB-septembernummer presenteerden Erik Heijerman, Martin Hoondert en Kees van Mechelen elk een 'lijflied'. Een lied dat hun om enigerlei reden dierbaar is geworden. Erik Heijerman signaleert in zijn column een cultuurverschil tussen zijn eigen keuze – Gij die alle sterren houdt in uw hand gevangen, Liedboek (2013) nr 919 – en de keuze van zijn twee mede-redacteuren - resp. Delf mijn gezicht op, Liedboek 789, in een zetting van Albert Arens en Het water zal stenen breken, een tekst van M. Vasalis op muziek van Tom Löwenthal. Aan welke criteria moet een goed liturgisch lied voldoen, is Heijermans vraag? Zijn huidige criteria nog van deze tijd? Lees er meer over in het GB-decembernummer 2020. En hoe denkt u – als lezer, en zelf betrokken bij de liturgie - hierover? Reageer via
Muzikale consequenties...
Herkennen en waarderen
door Martin Hoondert
In deze jaargang van het Gregoriusblad zijn de hoofdartikelen gewijd de muzikale consequenties van bepaalde bewegingen in in de rooms-katholieke kerk en haar liturgie. In de eerste drie afleveringen passeerden drie bewegingen de revue. Bewegingen die hun oorspong vinden in het streven van het Tweede Vaticaans concilie om kerk en liturgie 'bij de tijd' te brengen. Veel liturgisch-muzikale creativiteit overal ter wereld was het gevolg. Ook in Nederland gebeurde dat, onder meer vanuit de Amsterdamse Werkgroep voor Volktaalliturgie van Huijbers c.s.
Recente bewegingen zijn onder meer waar te nemen op kerkmuziekcongressen te Rome en bij de Amerikaanse Rebuildbeweging. Deze drie stromingen zijn belicht in de GB-jaargang 2020. In het laatste artikel van deze serie inventariseert Martin Hoondert de diversiteit aan liturgisch materiaal, waarover we nu kunnen beschikken ten dienste van de liturgie. Hoe vindt men een weg in dit veelkleurige aanbod? Martin Hoondert doet daarvoor concrete handreikingen.
“What sweeter music can we bring, then a carol, for to sing?”
Componist John Rutter 75 jaar
door Hanna Rijken
John Rutter – onlangs 75 jaar geworden – behoort tot de bekendste en vaakst uitgevoerde hedendaagse componisten van religieuze koormuziek. Hanna Rijken speelde al als vioolspelende tiener Rutter's Magnificat mee in het Wagenings Symfonie Orkest. 'Ik vond het een fantastische ervaring: de markante openingsmaten, de spetterende ritmiek, het sprankelende koor, de melancholische lijnen en de afwisseling van Latijn en Engels. Ook de kleurrijke orkestratie met jazzy ritmiek maakte indruk, met name in het ‘Fecit potentia’“. 
Daarna zou ze nog vele koorwerken van hem dirigeren. Voor deze GB-editie schetst Hanna Rijken een gedetailleerd portret van deze bijzondere Engelse musicus.
Beluister (klik op de titels)
Magnificat
The lord bless you and keep you
Gregoriaans repertoire voor de eucharistie in ontwikkeling
door Anthony Zielhorst
Het verschijnen van de twee delen van Graduale Novum (2011 en 2018) vormde de bekroning van vele jaren studie en discussie over het actualiseren van edities waarvan de oorspronkelijke hedendaagse uitgave vaak meer dan honderd jaar oud was. Weliswaar waren na het Tweede Vaticaans Concilie nieuwe Gradualia uitgegeven, zoals de uitgave van het Graduale Triplex in 1974, waarin bij de gebruikelijke notatie de ritmische tekens (neumen) uit belangrijke handschriften werden afgedrukt. Sindsdien is er veel ontdekt met betrekking tot de (waarschijnlijk) oorspronkelijke vorm van vele melodieën. Anthony Zielhorst – o.a. dirigent van het Gregoriaans Koor Utrecht – belicht in zijn artikel nog twee andere belangrijke uitgaven die van groot belang zijn voor wie zich intensief bezighoudt met een verantwoorde uitvoering van het gregoriaans: In 2019 verscheen het Supplement bij het Graduale Romanum, een gezangenboek met repertoire dat niet (meer) in het Graduale is opgenomen, verzorgd door Alessandro de Lillo. Daarin onder meer van diverse gezangen meer versies. Eerder al (in 2000; tweede, verbeterde oplage 2010) publiceerde de Benedictijner monnik Michael Hermes de bundel Das Versicularium, een verzameling van psalmverzen bij Introitus- en Communio-antifonen.
Beluister hier ter illustratie twee gezangen uit de Missa in die in Nativitate Sancti Ionannis Baptistae, uitgevoerd door de Noorse Schola Sanctae Sunnivae Trondheim o.l.v. Anne Kleivset:
- Introitus De ventris matris meae:
- Communio Tu puer propheta Altissimi:
“Alle zangers van onze parochie, wat missen we jullie”
Bovenstaande 'verzuchting' koos de Friese organiste en dirigente Hendrikje van den Berg (1955) als kop boven haar column in het augustusnummer 2020 van het parochieblad. Vanaf 13 maart verstomde ook in de diverse kerken van de St. Vitusparochie te Leeuwarden de koor- en samenzang. Voorzichtig werd de draad weer opgepakt, maar nog steeds blijft het behelpen voor zangers en kerkgangers. Al zijn er met verantwoord orgelspel, goede cantores en soms wat instrumenten 'mooie dingen gedaan'. 
Het interview dat Kees van Mechelen met haar had, was op verzoek van Hendrikje gelukkig niet on line maar 'live' – in de sacristie van de 'Bonifatius', de grootste kerk van de St. Vitusparochie, waar het fraaie Adema-orgel dit jaar wordt gerestaureerd. Als organiste heeft ze dierbare herinneringen aan een masterclass bij Marie-Claire Alain in Toulouse, die daar Litanies speelde van Marie-Claire's broer Jehan.
Beluister hier dit werk.
Ook de jeugdigen laten onder leiding van Van den Berg hun stem horen in de liturgie.
Ze werkten onder andere mee aan een CD bij het 1e communieproject van Peter Vermaat 'Het geheim van de eucharistie', een uitgave van het bisdom Groningen.
Beluister daarvan hier Maak je ook mee de droom van God - tekst: Harrie Wouters; mel: Jan Raas; bew: Johan Siemensma
'Wat is uw/jouw lijflied?' Deze vraag stelt Kees van Mechelen aan de gast die hij voor het GB interviewt.
Het lijflied van Hendrikje van den Berg
'Een dierbaar lied dat ik graag met mijn koren zing is “God in mine eternity” van de Engelse componist Alan Bullard (1947) op de tekst van een traditioneel gebed van de Hebriden:
God to enfold me,
God to surround me,
God in my speaking
And God in my thinking.
God in my sleeping,
God in my waking,
God in my watching,
And God in my hoping.
God in my life,
God in my lips,
God in my soul,
God in my heart,
God in mine eternity.
(God die mij behoedt, mij omgeeft, God in mijn spreken en denken.
God in mijn slapen en waken, God in mijn uitzien en hopen.
God in mijn leven, op mijn lippen, God in mijn ziel, in mijn hart,
God in mijn eeuwigheid.)
Het is een lied met veel sfeer. Met rustige concentratie staat er boven. Rijke harmonieën ondersteunen de woorden. Een troostend en hoopgevend lied.'
Beluister hier het lied.
Besprekingen
Onder meer belicht Mark Heerink een bundel met orgelwerken van Juan Bautiste Cabanilles Barberà (1644-1712). Hij kan beschouwd worden als één van meest vooraanstaande orgelcomponisten uit de Iberische orgelcultuur van de zestiende en zeventiende eeuw. Zijn oeuvre bestaat uit onder meer uit vele tientos, versos, tocatas en pasacalles, zoals die in het Spaans heten.
Beluister hier de Pasacalles de primer tono van Cabanilles.
Het Verschueren-orgel in de St. Catharinakerk te Eindhoven
door ir. Henk Kooiker
De Sint-Catharinakerk, door Pierre Cuypers gebouwd in de jaren 1861- 1867, is eigendom van de gemeente Eindhoven. Ook het grote Verschueren-orgel, gecombineerd als hoofdorgel (foto links) en altaarorgel (rechts), is thans eigendom van de gemeente. Het werd gebouwd in 1935, gerestaureerd van 1945-1950, na een bombardement tijdens WO II, en onderging vervolgens in 1990 nogmaals een restauratie. Nu was het orgel opnieuw aan grondige restauratie toe. Daarmee werd in 2017 onder advies van Henk Kooiker door Klais Orgelbau een begin gemaakt. Dit enorme instrument is met 5700 pijpen een van de grootste orgels van ons land. De restauratie gebeurt in vier fasen, waarvan de eerste fase nu is afgerond. Onder meer werd samen met titulair en stadsorganist Ruud Huijbregts een geavanceerd electronisch bedieningssysteem bedacht. Voor een detailleerde beschrijving van deze eerste restauratiefase zie het decembernummer 2020!
Bekijk hier de dispositie van het Verschueren-orgel.
Beluister hier Ruud Huijbregts in Trois Paraphrases Grégoriennes Hymne d'action de grâces 'Te Deum' - Jean Langlais (1907-1991)
Louis Vierne (1879-1937)
Tussen Romantiek en Impressionisme
door Erik Heijerman
Met name door de orgels uit de werkplaats van Aristide Cavaillé Coll, die in bijna alle grote kerken van Parijs (en daarbuiten) te vinden waren herleefde in de Frankrijk de onder Napoleon in verval geraakte orgelcultuur. Het zijn instrumenten die het ideaal van het symfonieorkest benaderen, grote orgels met veel mogelijkheden tot kleuring en samensmelting van de klank. Ze inspireerden een hele nieuwe generatie van componisten. De vader ervan is César Franck, met in diens voetspoor componisten als Guilmant, Widor, Dupré en Duruflé, en ook de jubileumcomponist van dit jaar: Louis Vierne, 150 jaar geleden geboren – vrijwel blind; een operatie gaf hem een deel van zijn gezichtsvermogen terug. Vanaf 1894 was Vierne Widor's rechterhand aan het Parijse conservatorium. De laatste 37 jaar van zijn leven was hij titulair organist van de Parijse Notre Dame. Zware tegenslagen kenmerkten met name het tweede deel van Vierne's leven. Hij schreef prachtige werken, waarvan met name de grote orgelsymphonieën veel vergen van de speler.
Beluister hier Prèambule . Uit 24 Pièces en style libre, Opus 31, Volume I, Nr 1.