Binnenkort verschijnt het decembernummer 2015 van het Gregoriusblad. Hieronder bieden wij u korte samenvattingen bij de inhoud van dit nummer. En natuurlijk is er ook het nodige te horen op deze pagina!
De heilige geheimen vieren – hoe het zou kunnen
door Ad de Keyzer
Het belangrijkste woordpaar in de Constitutie over de heilige liturgie van Vaticanum II uit 1963 is Participatio actuosa – werkelijke deelneming. Hiermee duidt de constitutie de opdracht aan de gelovigen die liturgie vieren aan: wérkelijk deelnemen aan de liturgie. De Keyzer – liturgist, musicus en auteur van het onlangs verschenen boek over de spiritualiteit van de Mattheuspassie - wil nu laten zien dat dit ‘werkelijk deelnemen’ in de vijftig jaren na Vaticanum II slechts gedeeltelijk vorm heeft gekregen. Gedeeltelijk, omdat 'wij, vanaf het begin van de liturgische vernieuwing zo’n vijftig jaar geleden, eigenlijk nooit goed doordacht hebben waaraan het volk nu geacht wordt werkelijk deel te nemen.' (foto's: Jozefkerk nijmegen (L) - Viering De Duif Amsterdam
Je bent broeder als je heel gewoon bent
In dit Jaar van het Godgewijde Leven in elke editie van het Gregoriusblad een gesprek met iemand, die haar of zijn leven gewijd heeft aan de Eeuwige, aan de mensen en aan de muziek. Kees van Mechelen is deze keer op bezoek bij broeder Richard van Grinsven, kapucijn te Tilburg, dirigent te Biezenmortel en Alphen (N-Br) en gepensioneerd reclasseringswerker. Ruim drie jaar was hij seminarist in Biezenmortel, maar priester worden was niet wat hij wilde. Onder de mensen zijn, op ooghoogte met hen communiceren – dat past het best bij hem. 'Dat ik die koren ben gaan dirigeren is het beste, dat ik heb overgehouden aan mijn seminarietijd!'
Beluister hier het Zonnelied en Lied van vrede en vrijheid (t en m: R. v. Grinsven) door jongerenkoren Bimoza en Cantal o.l.v. Richard van Grinsven
Een nieuwe liedboek – wat moet er in?
Stel, er komt een nieuwe RK-gezangenbundel. Welke gezangen mogen niet ontbreken? In deze laatste bijdrage presenteren Peter van der Weide, pastoor van de Antoniusparochie te Sneek (foto L), en Jerry Korsmit, dirigent te Breda (foto R), enkele gezangen. Pastoor van der Weide ziet onder meer Heden zult gij zijn zijn glorie aanschouwen (GvL 452) graag in zo'n liedboek afgedrukt. Elk jaar weer een ervaring voor hem, als die Jesajatekst, hertaald door Oosterhuis op muziek van Huijbers klinkt in 'zijn' prachtige Martinuskerk van Cuijpers. Korsmit biedt enige Nederlandstalige gezangen aan, zoals het Lied van de lijdende Gods (GvL 613 - beluister hieronder door de trappisten van Zundert), in de zetting van Michael Stumpel die gezongen wordt in Nederlandse en vlaamse kloosters. Maar ook een gregoriaans gezang: Ego sum resurrectio et vita; en hij legt uit waarom juist die melodie voor deze woorden van Jezus – Ik ben de verrijzenis en het leven – werd bedacht.
Maar één ging er zingen
bespreking door Martin Hoondert
100 jaar geleden werd priester-musicus Floris van der Putt geboren. Op 21 november j.l. werd over zijn leven en werken een boek gepresenteerd van de hand van Anton Vernooij. Floris van der Putt, gestorven in 1990, toen hij pastoor was te Lieshout was, liet een omvangrijk oeuvre na met muziek voor 'kerk en wereld'. Gezangen op Latijnse en nederlandse tekst voor de liturgie, waarvan in elk geval de Nederlandstalige nog steeds graag gezongen worden. Wie kent niet 'Niemand leeft voor zichzelf', indertijd in allerijl gecomponeerd voor de uitvaart van de geliefde bisschop Bekkers. Hij was onder andere rector cantus van de Bossche St. Janskathedraal. Stevig in zijn genen zat bij Floris zijn liefde voor het volkslied, het volkse lied. En ook daarvan heeft hij de nodige op zijn naam staan, zoals Dubbele Jan en Toen de hertog Jan kwam varen. In veel van zijn kerkelijke composities klinkt die liefde voor het volkslied door. Het boek Maar één ging er zingen bevat ook een speciaal daarvoor opgenomen cd met composities van hem uit allerlei perioden – ook drie van zijn volksliederen. Zie ook de website. Beluister hieronder drie composities van Floris, uitgevoerd door koren uit Oosterhout en Raamsdonksveer o.l.v. Jan Willems en Floris Hovers:
O keer diene ooghen
Van Hertog Jan
Wij hebben voor u gebeden
Gotteslob
Bespreking door Richard Bot van de uitgaven Dienstebuch en Themaschlüssel
Al eerder waren er besprekingen en beschouwingen in het Gregoriusblad rond deze nieuwe Duitse RK liedbundel. Het is zeer boeiend om kennis te nemen van de inhoud van deze nieuwe Gotteslob – en met name allerlei uitgaven rond de bundel, die er toe moeten bijdragen, dat hij in alle lagen van de Duitse kerkelijke gemeenschap ingeburgerd raakt. Via koorzettingen in diverse moeilijkheidsgraden, voor diverse typen koren, arrangementen voor combo etc. De twee hier besproken uitgaven zijn belangrijk voor de degenen die liturgievieringen voorbereiden. Dienstebuch bevat mogelijkhden voor met name niet-eucharistische vieringen. De samenstellers hopen dat deze uitgave onder andere een bijdrage levert aan de introductie van het dagelijks gezongen getijdengebed in de parochie, de gezongen woordviering en een pluriforme liturgische en muzikale vormgeving van devotionele vieringen. O.a. worden orden van dienst aangeboden, wordt de aandacht gevestigd op nieuwe gezangen en de uitvoering daarvan. Themaschlüssel is een werkboek, het bevat geen uitgewerkte modellen en kant en klare orden van dienst. Uitgangspunt zijn niet vooraf gegeven theologische steekwoorden, maar trefwoorden die de context van een gezang proberen weer te geven. Het boek verschaft inzicht in de betekenis van de teksten en de samenhang tussen tekst en Bijbelse referenties van de gezangen. Ongeveer tweehonderd thema’s en genrebegrippen zijn gedestilleerd uit Gotteslob.
Kom en zing! – geloofsliederen voor kinderen
bespreking door Harry Muskens
Vlaanderen heeft Jubilootje en Duitsland kent Weil du da bist. Nu is er voor Nederland Kom en zing!, een bundel met 179 geloofsliederen en canons voor kinderen. Een prachtige aanwinst voor die kerken waar serieus werk gemaakt wordt van liturgische vieringen met aandacht voor de jeugd en met daarin een functionele plaats voor een jeugdkoor, vindt Muskens. Hoewel hij bezorgd is hoeveel serieus werk er op dat gebied er feitelijk gemaaakt wordt.. De praktische bruikbaarheid is met name te danken aan de rangschikking van de liederen: van dag tot dag, het jaar rond, de heiligen, zingen met de psalmen, andere geloofsliederen (catechetisch), samen vieren. Er zijn onder andere een thematisch register en een overzicht van de Bijbelse vindplaatsen opgenomen. Er is ook een heuse website.
Antiphonale Romanum II: Een nieuwe rijkdom?
bespreking door Anthony Zielhorst
Het AR II uit 2009 omvat het repertoire voor de vespers op zon- en feestdagen. Van de vertrouwde vesperstructuur is in de nieuwe Ordo Cantus Officii (1983) flink afgeweken. Er komt gevarieerder repertoire aan de orde, simpelweg omdat er uit een grotere hoeveelheid teksten wordt geput. Een eerste globale vergelijking met de index uit het Vesperale Romanum (1936) levert al tal van nieuw materiaal op. Het zou interessant zijn, zegt Zielhorst, als aan deze belangrijke vernieuwing en uitbreiding van het corpus van antifonen specifiek aandacht wordt besteed. Opvallend is onder meer de vernieuwing van het hymnen- en cantica-repertoire. Het is wel een boek waarin je de weg moet leren vinden. En een uitgave die meer aandacht verdient!