Een greep uit de columns, nieuwsberichten, besprekingen en artikelen:
Voorwoord: Balans
Antoon Vernooij verzorgt het voorwoord van dit Gregoriusblad. Precies veertig jaar geleden trad hij toe tot de redactie van het Gregoriusblad. Hij mijmert over de taak van het blad. Het bewaakt de balans tussen de twee bronnen van de kerkmuziek: de muziek zelf als grotendeels objectieve bron en de primaire en subjectieve bron van alle muziek in de kerk, degenen die haar tot leven brengen. Beide bronnen maken de gezongen liturgie reëel en relevant. “Liturgie bestaat niet uit teksten op papier: deze zijn als de dorre beenderen van Ezechiel, die dood blijven zonder de levendmakende geest van allen die in 2012 gelóven in wat ze aan het doen zijn.”
Ritueel repertoire: reëel en relevant
De antwoordpsalm in theorie en praktijk
Siem Groot belicht uitgebreid de functie van de antwoordpsalm als belangrijk onderdeel van de dienst van het woord en als ritueel repertoire, dat reëel en relevant is. De theorie: Op welke wijze ‘antwoordt’ dit gezang na de eerste lezing? Welke vormen neemt zij aan? Wie zingen de antwoordpsalm? De praktijk: Wat kunnen we bijvoorbeeld zingen op de 22e zondag door het Jaar B (de eerste zondag van september)? Psalm 15 staat aangegeven in het Lectionarium; welke zetting past het best bij de eigen situatie van de vierende gemeenschap?
Beluister hier de beurtzang naar psalm 15 uit Gezangen voor Liturgie, uitgevoerd door cantor Jos Wilderbeek, het Ecclesiakoor De Bilt-Bilthoven o.l.v. Paul Valk en organist Frans Haagen (van CD U Zoekt mijn hart 3).
Begeleiden is een vak
Henk Verhoef, organist van de Oude Kerk in Amsterdam en aan de Vrije Universiteit, speelde de in 2011 verschenen uitgave Gezangen voor Liturgie – Orgelbegeleidingen bij de liederen door. Daarbij keek hij niet alleen naar de kwaliteit van de begeleidingen, maar geeft hij ook zijn visie op ‘de kunst van het begeleiden’. Hij benadrukt onder meer het belang van een goede inleiding op een lied. Verder moet een organist zijn plaats weten: bij een goed zingende gemeenschap volstaat ondersteunen, maar bij een onbekend lied heeft de organist een leidende rol. Een zeer doortimmerd verhaal met vele concrete voorbeelden, die Verhoef tot in details bespreekt.
Henk Jongerius
Een interview door Kees van Mechelen met de onlangs zeventig jaar geworden prior van het Dominicanenklooster in Huissen. Van zijn hand verschenen de nodige bundels met liederen en andere teksten, die hun weg naar de Nederlandse liturgische praktijk hebben gevonden. Daarnaast deed hij veel liturgisch cursuswerk in het aartsbisdom. En last but not least: Vele jaren was hij dirigent van de Kloostercantorij, waarmee hij de liturgie in zijn Huissense klooster een eigen gezicht gaf.
Beluister hier het lied Blinde ogen zien het licht op tekst van Henk Jongerius en muziek van Jan Raas (Capella Phos Hilaron o.l.v. Theo Menting – van CD ‘Jaargetijden’)
Beluister hier Psalm 27- Open ons op tekst van Henk Jongerius en muziek van André Gouzes (Capella Phos Hilaron o.l.v. Theo Menting – van CD ‘In Uw vrede’)
Het Graduale Novum
In 2011 verscheen het langverwachte Graduale Novum. Alfons Kurris, autoriteit op het gebied van gregoriaans, bespreekt deze uitgave speciaal voor het Gregoriusblad. Hij constateert in de uitgave een ‘melodische zuivering’ op basis van nieuwe inzichten vanuit de semiologie, die soms wel heel ver gaat zonder doorslaggevend wetenschappelijk bewijs . Na de vernieuwing, die de uitgave het Graduale Triplex heeft gestimuleerd, zal het Graduale Novum zeker een bijdrage leveren aan de herontdekking van de modale rijkdom van het gregoriaans - is zijn mening. Maar ook: “Zonder uitvoerige instructies zal de gemiddelde zanger door deze uitgave in verwarring raken.”
Sweelincks vocale muziek
In 1562 werd in Deventer Jan Pieterszoon Sweelinck geboren. Op diverse manieren wordt in dit Sweelinckjaar 2012 aandacht besteed aan zijn oeuvre. Het Gesualdo Consort Amsterdam heeft zijn complete vocale werk opgenomen en uitgegeven in Het Sweelinck Monument. Ook breekt Collegium Musicum Amsterdam een lans voor Sweelincks muziek, onder meer tijdens het Sweelinckconcert in de Pieterskerk te Utrecht op 12 oktober 2012, samen met organist Jan Kleinbussink. De dirigent van Collegium Musicum, Anthony Zielhorst, tekent tevens voor dit artikel in het Gregoriusblad.
Beluister hier opnamen dat concert van de werken die in het artikel worden belicht:
Psalm 124 - Or peut bien dire
Motet De profundis
Festivals Gregoriaans 2012 in Ravenstein en Watou
Het gregoriaans mocht zich verheugen in een ruime belangstelling dit jaar met achtereenvolgens de festivals in het Belgische Watou en het Nederlandse Ravenstein. Tijdens het Nederlands Gregoriaans Festival (NGF) in Ravenstein sprak Kees van Mechelen met twee Vlamingen, die de festivals van zeer nabij kennen: gregorianist Eugeen Liven d'Abelardo (op foto rechts) en Bernard Deheegher, intiatiefnemer en nog steeds de 'motor' van het festival in Watou. Hieronder kunt u luisteren naar een weergave van dat gesprek, gelardeerd met fragmenten van beide festivals (opnamen van RKK-radio en het festival Watou).
Eerste deel van het gesprek met fragmenten:
*Koor Püha Mikaeli Poiste - Estland: communio Tollite hostias (Watou 2012)
*(op 3'38) Graces & Voices - Hymne Vexilla regis (Watou 2012)
*(op 7'12) Schola Maastricht o.l.v. Hans Heykers - strijkorkest 'Lundi Blue' : Alma redemptoris - fragment uit NGF-compositieopdracht 2010: Welle of Mercy - Anthony Fiumara.
Tweede deel met fragmenten (NGF 2012)
*fragment Welle of Mercy
*(op 0'56) Begijnhofschola o.l.v.marie Louise Egbers - Lakshimi Matthieu, keltische harp):
delen uit de Vigilie van het St. Adelbert-officie
*(op 4'18) Schola Maastricht o.l.v. Hans Heykers - jazz-gitarist Joep van Leeuwen: Servatiushymne
*(op 6'48) Discantus o.l.v. Brigitte Lesne: Sunt etenim pennae - Joël Rust (2012 - op een tekst uit La consolation de Philosophie - Boèce)
Eveneens sprak Kees van Mechelen met Marcel Zijlstra, samen met Hans Leenders artistiek leider van het NGF 2012.
Eerste deel met fragmenten (NGF 2012):
*Gregoriaans Koor Utrecht o.l.v. Anthony Zielhorst: Fragment uit Paasspel van Rijnsburg
*(op 3'06) Leden Greg. Koor Utrecht en festivalbezoekers: fragment NGF-compositieopdracht 2012 Magnificat en Nunc dimittis - Merlijn Twaalfhoven. O.l.v. de componist.
*(op 6'53) SC St. Ioannis Den Bosch o.l.v. Reinier Wakelkamp: Grad. Haec dies
Tweede deel met fragmenten (NGF 2012):
*vervolg Haec dies
*(op 1'30) Discantus o.l.v. Brigitte Lesne: Doxa en ipsistis (Grieks gloria)
*(op 6'52) Collegium van de Cappella Nicolai ol.v. Michael Hedley: Introit Beati quorum via - Charles Villiers Stanford