Het maartnummer 2015 gaat verschijnen. Een kleine samenvatting van wat in deze editie aan bod komt, waar mogelijk weer geillustreerd met klinkende voorbeelden:
Kerk en staat
Hoofdredacteur Martin Hoondert signaleert de ijver van de Franse 'Verdedigers van de scheiding tussen Kerk en Staat' in hun land. Zij lijken in hun ijver door te schieten door alles wat verwijst naar levensbeschouwelijke symboliek uit de openbare ruimte te willen verbannen, tot en met kerstmuziek in winkelcentra. 'In de Franse pers werd, door voorstanders van de kerststal, gesproken over oikofobie, de angst voor het eigene. Hoondert: 'Onze westerse cultuur is gevormd door het christendom, daar hoeven we ons niet voor te schamen.'
In memoriam Bernard Bartelink
door Anton Vernooij
Op 19 oktober van het vorige jaar overleed in Haarlem onverwacht Bernard Bartelink, nationaal en internationaal bekend organist en componist. Hij was ‘zeker’ op elk gebied, zowel in zijn orgelspel als in zijn mening over nieuwe ontwikkelingen, schrijft Anton Vernooij. Een hooggewaardeerde docent, die bijvoorbeeld bij het vak orgelimprovisatie een heldere persoonlijke methodiek hanteerde. Hij doceerde onder meer aan het Twentsch Conservatorium en het Amsterdamse Sweelinck Conservatorium. Van 1971 tot 1999 was hij titulair-organist van de Haarlemse St. Bavobasiliek. Als componist heeft hij de liturgische praktijk gediend met enkele blijvend gezongen werken, zoals de misordinaria Willibrordusmis (1970) en Het brandende Braambos (1975) en de tussenzang uit psalm 119 Een lamp voor mijn voet (1977). Grotere werken zijn De Zaligsprekingen voor lage stem en orgel (1961), Beati Mortui voor gemengd koor en orgel (1955) en de Voluntary for a Festival Day (1994) voor orgel. Wij eren hem hier met opnamen van enige composities en drie korte improvisaties, unieke opnamen uit het audioarchief van KRO/RKK.
Beati mortui – H.Hartkoor Boxtel o.l.v. C. Suys (1961)
Een lamp voor mijn voet – ps 119 (Bronkhorst-vert.) – Amersfoorts Voc. Ens. o.l.v. Gert Bremer , Frans Haagen, orgel (1993)
Improvisaties over 3 liturgische liederen: Ik sta voor U/Nu nog met halve woorden/Uit vuur en ijzer – orgel Muziekinstituut st. Bavo Haarlem (1974 – t.b.v. RKK-programma Instemmen met velen – M.v.d. Bosch-K.v.Mechelen)
En breng ons niet in beproeving
door Richard Bot
Over niet al te lange tijd, wellicht al eind 2015, zullen enkele vernieuwingen in de Nederlandstalige liturgie doorgevoerd worden. Aanleiding hiertoe is de nieuwe vertaling van het Romeins Missaal. De redactie van het Gregoriusblad zal in een reeks hoofdartikelen aandacht besteden aan deze liturgische vernieuwing. In dit eerste artikel heeft Richard Bot achtergronden bij de diverse wijzigingen in de liturgische teksten en de consequenties daarvan voor de liturgisch-muzikale praktijk. Opvallend is onder meer een aanpassing in het Onze Vader:
…......en vergeef ons onze schulden,
zoals ook wij vergeven aan onze schuldenaren
en breng ons niet in beproeving,
maar verlos ons van het kwade.
Het was alsof ik thuis kwam!
door Kees van Mechelen
Op 29 november 2014 werd in Rome het Jaar van het Godgewijde Leven officieel geopend. In elke editie van het Gregoriusblad zal dit jaar een interview gepubliceerd worden met een persoon, die haar of zijn leven gewijd heeft aan de Eeuwige, aan de mensen en aan de muziek. Zr. Hadewych Zomerdijk, trappistin te Arnhem, opent de serie. Zij is koorleidster van de abdij OLV van Koningsoord. Zuster Hadewych vertelt hoe ze verschillende lijnen in haar leven uiteindelijk zag samenkomen: haar studie musicologie, haar liefde voor de koorzang, enige jaren als muziektherapeute en de zoektocht naar spiritualiteit. Speciaal voor het Gegoriusblad zong ze in de abdijkerk dit Salve Regina, dat in de cisterciënzer traditie een eigen versie heeft:
Beluister hier enige opnamen van de trapistinnen van één van hun CD's. Muziek die in de eigen gemeenschap ontstond:
Lofzang van de drie jongelingen in de vuuroven (Daniël 3)
Gebed van Sint Augustinus
Dagelijk kunt u live het koorgebed van de zusters volgen op de site van de abdij.
Floris van der Putt (1915-1990)
Ontwikkelingen in zijn compositorisch denken
door Anton Vernooij
Op 21 november van dit jaar is het honderd jaar geleden dat Floris van der Putt werd geboren. Deze Brabantse musicus-componist, bekend van vele volksliederen en liturgische composities, wordt op velerlei manieren herdacht, onder andere met de uitgave van nog onuitgegeven werk en van een muzikale biografie. De biografie gaat vergezeld van een CD met composities van Van der Putt, vaak in opdracht geschreven voor de liturgie. Daarop vooral opnamen die speciaal voor deze gelegenheid zijn gemaakt, met koren o.l.v. Jan Willems. Veronique van den Engh speelt Floris' Toccata op het orgel van de St. Jan in Den bosch, waar Floris rector cantus was. En er is een fraaie internetsite!
Hier zijn alvast twee werken van hem te beluisteren:
Egidiuslied door jongens van de Schola Cantorum van de Bossche Sint-Janskathedraal o.l.v. rector cantus Pieter van Moergastel. Op de piano speelt Maurice Pirenne (opname ca 1992).
In vuur en vlam (t: Cees Remmers – geschreven voor het 25-jarig priesterjubileum van mgr. J. Bluyssen) – Koren van de voormalige Michaelkerk te Zwolle o.l.v. Johan Huitema.
De religieuze poëzie van Huub Oosterhuis (geb. 1933)
door Martin Hoondert
In 2013-2014 verschenen twee boeken over de religieuze poëzie van Huub Oosterhuis. Beide boeken wijzen, vanuit heel verschillende benaderingen, op de theologische, liturgische en culturele waarde van het werk van Oosterhuis. Hoondert presenteert deze twee boeken en houdt een pleidooi voor de hymnologie als wetenschap die zowel de theologie als de praktijk van het liturgisch zingen verrijken kan. Gerard Lukken en Jaques Maas analyseren in hun boek Dode, sta op, het licht van de morgen twee (over)bekende liederen van Oosterhuis: De steppe zal bloeien en het Lied aan het licht (Licht dat ons aanstoot in de morgen). Ik sta voor U, de poëtische theologie van Huub Oosterhuis heet het boek van Alex Stock, van 1980-2002 hoogleraar voor theologie en haar didactiek aan de universiteit van Keulen. Stock bespreekt hierin, naast andere teksten van Oosterhuis, de Grote Litanie voor de Paasavond: Wees hier aanwezig. Hij is zich ervan bewust dat je deze tekst eigenlijk moet horen en meezingen om haar emotie te ervaren. Maar, zo schrijft hij, je kunt aan het verloop van haar taal bestuderen waar Gods Naam in ons midden voor staat, in deze moderne en postmoderne tijden waarin velen van de religie vervreemd zijn.’
Beluister hier het slot van deze Grote litanie, door het Fons- en Igkoor o.l.v. Bernard Huijbers en Philip Engelen. Orgel: Thom Jansen
Het Nederlans Gregoriaans Festival (NGF) 2014
door Anton Vernooij
Hij noemt het een geslaagd festival, dat vorig jaar voor de vijfde keer plaatsvond te Ravenstein. Met bijzondere concerten door o.a. Psallentes o.l.v. Hendrik vanden Abeele (B) en zangeres Maria Jonas en haar ensemble Ala Aurea (D). Interessant is ook de compositie van Andries van Rossem, in opdracht van het NGF geschreven op de gregoriaanse hymne Urbs Ierusalem. Met een deel voor orgel, Oneliner en een deel voor koor: Ierusalem. Kijk voor bijzonderheden op de site van het NGF.
Luister hier naar opnamen, gemaakt tijdens het festival:
Alleluia Cantate Domino – Voces Caelestis o.l.v. Hanneke van der Grinten (foto)
Sacratissima virgo Gudula – Ars Choralis Lochem o.l.v. Els Dijkerman
Santiagohymne Dum pater familias – Vox werdensis (D) o.l.v. Stefan Klöckner
Een nieuw liedboek, wat moet er in?
Stel, er komt een nieuwe roomskatholieke gezangenbundel. Welke gezangen mogen niet ontbreken? Uit Gezangen voor Liturgie of uit andere bundels en partituren maar ook niet uitgegeven werk? Deze vraag legt de redactie voor aan enkele actieve kerkmusici. In deze eerste bijdrage kiest Jan Willems (foto), kerkmusicus te Oosterhout, drie gezangen. O.a. een van de eerste liederen van Huub Oosterhuis en Bernard Huijbers: Kwam van godswege (GvL 487). Beluister hier een historische opname uit het KRO/RKK-audioarchief, door het koor van het Ignatiuscollege o.l.v. Huijbers zelve (1964):